Herkenbaarheid
Op welke vlakken kunnen jouw lezers zich
identificeren met je personages?
Je kunnen inleven in personages is een van de redenen waarom je als lezer wordt meegetrokken in een verhaal. Je zoekt naar overeenkomsten tussen jezelf en de hoofdpersoon. Je zoekt naar herkenbaarheid.
Je kunnen identificeren met een protagonist houdt echter niet in dat hij of zij exact hetzelfde leven moet hebben als jij, met dezelfde gezinssituatie, leeftijd en hobby’s. Maar wat dan wel?
In deze blog nemen we 7 vlakken onder de loep waarop je herkenbaarheid kunt creëren.
Herkenbaarheid versus originaliteit
Misschien denk je: ‘Maar als ik constant herkenbare situaties beschrijf, dan wordt mijn verhaal totaal niet origineel? Lezers willen juist verrast worden.’ Dat is zeker waar. Toch hoeft herkenbaar zijn niet hetzelfde te betekenen als onorigineel zijn.
Het gaat namelijk niet per se om de concrete invulling die je aan alle gebeurtenissen geeft waaruit je boek is opgebouwd, maar om de universele ideeën die achter je verhaallijnen liggen.
Dat klinkt waarschijnlijk wat vaag, daarom een voorbeeld.
Stel: je verhaal gaat over een draak die in een ruimteschip naar een andere dimensie vliegt om zijn beste vriend de eekhoorn te redden uit handen van een voortvluchtige pinguïn.
Dat klinkt best origineel toch? Desondanks kan hier op allerlei vlakken herkenbaarheid aan worden toegevoegd. De draak kan een motief hebben waarmee jij je identificeert, hij kan gevoelens hebben die jij dagelijks ervaart, hij kan lessen leren die ook van toepassing zijn op jouw leven.
7 vlakken waarop je herkenbaarheid kunt creëren
Dus aan wat voor zaken kun je zoal denken wanneer je jouw lezers de kans wilt geven om zich in te leven in jouw hoofdpersoon?
Kies bijvoorbeeld uit een van de volgende 7 vlakken:
- Herkenbare emoties
Denk aan twijfels over haar eigen kunnen, eenzaamheid, het gevoel hebben niet begrepen te worden, rouw na het verlies van een dierbare, verliefdheid.
Of je hoofdpersoon nu een vleesetende robot of een normaal mens is, je kunt haar altijd universele gevoelens meegeven.
- Herkenbare verlangens of doelen
Wat streeft jouw held na? Wat wil zij het allerliefst bereiken in haar leven? Hoopt ze ooit een boek te publiceren, de liefde van haar leven te vinden of astronaut te worden?
Hoewel elke lezer andere verlangens zal hebben, gaan er vaak overeenkomstige gedachten achter schuil. Iedereen wil bijvoorbeeld gelukkig zijn. Hoe dat geluk eruitziet, verschilt per persoon, maar dat verlangen begrijpen we allemaal.
- Herkenbare motieven
Waarom heeft de protagonist er alles voor over om haar doel te bereiken? Wat motiveert haar om buiten haar comfortzone te treden?
Aan deze motieven liggen vaak herkenbare emotionele wonden ten grondslag. Welk trauma is de drijfveer achter het gedrag van jouw personages?
Is er sprake van een toxische relatie, angst voor de dood, misplaatst vertrouwen of een van de andere categorieën emotionele wonden?
- Herkenbare problemen of gebreken
Welk gebrek is door de emotionele wond van jouw hoofdpersoon veroorzaakt en moet zij zien te overwinnen? Welke karaktereigenschappen brengen haar wel eens in de problemen of zorgen ervoor dat ze keuzes maakt die niet zo handig zijn?
Denk aan jaloezie of een van de andere zeven hoofdzonden, maar ook aan universele angsten zoals er niet bij horen of niet goed genoeg zijn.
- Herkenbare behoeftes of levenslessen
Welke universele thema’s zitten er verstopt achter de verlangens van je personages? Welke behoefte moet er worden vervuld of welke levensles geleerd om hun karaktertransformatie te kunnen voltooien?
Denk aan vergeving, liefde, acceptatie of een van de andere 10 universele lessen die we in deze blog bespraken.
- Herkenbare tegenslagen
Je hoofdpersoon hoeft echt niet rechtdoor naar haar doel te rennen. Juist niet. Welke tegenslagen kan zij onderweg te verduren krijgen?
Dat kunnen kleine dingen zijn, zoals de trein missen of een wekker die niet afgaat, maar ook grote dingen, zoals een dierbare verliezen of ruzie krijgen met haar beste vriend.
- Herkenbare obstakels
Ze zeggen niet voor niets: if at first you don’t succeed, try, try and try again.
Welke zaken of personages moet de protagonist overwinnen op weg naar haar doel én tijdens haar karaktertransformatie? Zorg dat deze qua moeilijkheidsgraad oplopen, want als de hoofdpersoon eerst ontsnapt is aan een haai, zal het geen verrassing meer zijn dat ze tijdens de ontknoping een spinnetje kan vertrappen.
Begin je verhaal met herkenbaarheid
Zoals je hierboven al zag bij mijn voorbeeld over een door de ruimte reizende draak, speelt herkenbaarheid zelfs een rol als je het meest absurde fantasy- of sciencefictionverhaal schrijft.
Het belangrijkste moment om je lezers dat extra beetje houvast te geven, is aan het begin van je verhaal. Een voorbeeld:
In welke situatie herken jij je het meest?
- ‘Voorzichtig streek hij over zijn pijnlijke knie. De blauwe plek stak prachtig af bij zijn bleke melkflessen.’ Of:
- ‘Voorzichtig streek hij over zijn pijnlijke knie. Zijn hemofilie zorgde ervoor dat hij snel blauwe plekken kreeg.’
Het eerste voorbeeld kan toepasbaar zijn op iedereen die niet snel bruin wordt.
Het tweede voorbeeld laat direct blijken dat dit personage geen gemiddelde jongen is. Het feit dat hij hemofilie heeft, kan zeker interessant zijn, maar het is waarschijnlijk niet iets wat ik direct in de eerste alinea met mijn lezers zou delen, om de simpele reden dat ik eerst wil dat de lezer een band met hem opbouwt door zich in hem te herkennen.
Deel het in de besloten Facebookgroep van BackWords.
