7 categorieën emotionele wonden
Trauma’s die het gedrag van je personages bepalen
Onder de loep:
Angela Ackerman & Becca Puglisi - The Emotional Wound Thesaurus
Sommigen van jullie weten misschien dat een van mijn favoriete boeken voor tijdens het schrijven ‘The Emotion Thesaurus’ is, een naslagwerk waarin van 130 verschillende emoties wordt beschreven hoe ze tot uiting kunnen komen bij je personages.
Tot diezelfde reeks behoort ook ‘The Emotional Wound Thesaurus’. In deze blog (en in deze) duik ik in dit boek voor schrijvers. Want hoe ontstaat een emotionele wond eigenlijk en welke 7 verschillende categorieën worden er door Angela Ackerman en Becca Puglisi onderscheiden?
De stille kracht achter een verhaal
Plot, structuur en karaktertransformatie, volgens ‘Save the Cat! Writes a Novel’ de heilige drie-eenheid van een verhaal. Maar wat ligt er eigenlijk ten grondslag aan die karaktertransformatie? Waar komen die gebreken in de persoonlijkheid van je held vandaan die ervoor zorgen dat het nodig is dat zij gedurende het verhaal verandert?
Dat is waar de emotionele of psychologische wond om de hoek komt kijken. Dit trauma beïnvloedt het gedrag van je hoofdpersoon, het is de reden waarom ze bepaalde keuzes en fouten maakt. Het is de oorzaak van haar gebreken.
Een mooie quote uit ‘The Emotional Wound Thesaurus’ over de rol van emotionele wonden, is deze:
“Human desires, needs, beliefs, and emotions are all areas to explore, but one of the most potent real-life reflections that should steer a story from start to finish is the character’s emotional wound.”
Of het nu om helden, slechteriken, geliefden, sidekicks of mentoren gaat, iedereen wordt beïnvloed door traumatische gebeurtenissen. Het bepaalt de motivaties die ze hebben om het door hen gekozen doel te bereiken.
Hoe ontstaat een emotionele wond?
Niet elke psychologische wond komt op dezelfde manier tot stand. Zo is een trauma dat is ontstaan doordat je personage langere tijd is gepest een heel ander soort wond dan wanneer zij het slachtoffer is geweest van een carjacking.
Wonden kunnen op 3 manieren ontstaan:
- Eenmalige traumatische gebeurtenis: bijvoorbeeld getuige zijn van een moord, in een lawine terechtkomen, de dood van een kind, een carjacking.
- Herhaaldelijke traumatische voorvallen: bijvoorbeeld een reeks vernederingen door een pestkop op het werk, een reeks toxische relaties.
- Schadelijke aanhoudende situatie: bijvoorbeeld in armoede leven, verwaarlozing als kind door verslaafde ouders, opgroeien in een gewelddadige sekte.
Hoe ziet de backstory van je personages eruit?
Zelfs wonden die maanden of jaren geleden zijn veroorzaakt, kunnen vandaag de dag nog invloed hebben binnen het verhaal dat je wilt vertellen. Ze bepalen mede het gedrag en de motieven van je personages.
Wonden blokkeren personages niet alleen doordat je hoofdpersonen blijven hangen in het verleden, ze saboteren ook hun weg naar geluk. Misschien vinden ze dat ze het niet verdienen om gelukkig te zijn of zijn ze bang om teleurgesteld te worden, misschien hebben ze zelf niet eens door dat ze zelf hun eigen grootste obstakel zijn.
Probeer daarom te ontdekken welke traumatische gebeurtenissen in de geschiedenis van je personages de grootste invloed hebben gehad op wie ze nu zijn.
“Backstory wounds are especially powerful and can alter who our characters are, what they believe, and what they fear most. Understanding the pain they’ve experienced is necessary to creating fully formed and compelling characters.”
7 categorieën emotionele wonden:
In ‘The Emotional Wound Thesaurus’ maken Ackerman en Puglisi onderscheid in 7 categorieën wonden:
- Handicaps en afwijkingen
Deze categorie wonden omvat gevallen die buiten de waargenomen maatschappelijke norm vallen. Hierdoor heeft de held het gevoel benadeeld te worden.
Het kan om een fysieke of cognitieve aandoening gaan, of een mix van beide. De wond kan het gevolg zijn van een ongeluk, een aangeboren afwijking, een aandoening of ziekte, of een geweldsmisdrijf.
Personages met die type wonden voelen zich vaak “minder” of anders dan de mensen in hun omgeving. Ze trekken hun eigenwaarde in twijfel, vooral wanneer de handicap niet iets is wat ze altijd al hebben gehad.
Ze zijn bang om een label te krijgen, om belachelijk gemaakt te worden of te worden afgewezen.
Voorbeelden van wonden:
Leerproblemen, spraakgebrek, hersenletsel, mentale stoornis, chronische pijn, een ledemaat verliezen, onvruchtbaarheid, zo knap zijn dat dat het enige is wat mensen zien.
- Misdaad en slachtofferschap
Deze categorie wonden zorgt voor angst voor de dood of angst voor pijn. Het geloof dat je held had in de mensheid en de wereld om haar heen is aangetast door een criminele gebeurtenis.
Naast dat ze de daadwerkelijke dader de schuld geeft voor het gebeurde, kan het ook zo zijn dat ze die schuld doortrekt naar de regering, de maatschappij of de mensheid in het algemeen.
Een andere schuldige die vaak (onterecht) wordt aangewezen, is zijzelf. Had ze maar X of Y gedaan, dan was het nooit gebeurd.
Voorbeelden van wonden:
Getuige zijn van een moord, gestalkt worden, iemand die zich voordeed als je held, gevangengehouden worden, carjacking.
- Mislukkingen en fouten
De meeste personages zijn de ergste critici wanneer het om henzelf gaat. De stap van één keer iets laten mislukken naar “ik ben een mislukkeling” is vaak klein.
De impact van deze categorie wonden hangt erg af van het type fout, hoe persoonlijk die fout was en wie er last van had. Reacties kunnen variëren van bepaalde taken of verantwoordelijkheden vermijden tot overcompensatie vertonen voor wat er is gebeurd.
Voorbeelden van wonden:
Zich een mislukkeling voelen op school, iemands leven niet hebben kunnen redden, zichzelf bankroet verklaren, ervoor kiezen om geen deel uit te maken van het leven van haar kind, voor het oog van de wereld een fout maken.
- Misplaatst vertrouwen en verraad
Deze categorie wonden worden veroorzaakt door de personen die het dichtst bij de protagonist staan. Zij hebben misbruik gemaakt van haar liefde en kwetsbaarheid.
Trauma’s die te maken hebben met vertrouwen, kunnen bijzonder moeilijk zijn voor je personages om achter zich te laten, omdat ze het gevoel hebben dat ze niet langer kunnen afgaan op hun intuïtie. Ze denken dat hun vermogen om te oordelen gebrekkig werkt.
Vaak wordt je held overgevoelig voor situaties waarbij ze echt wordt verraden of zelfs alleen maar denkt dat dat het geval is. Ze heeft moeite om mensen het voordeel van de twijfel te geven en iemand te vergeven.
Voorbeelden van wonden:
Een toxische relatie, verraad door een broer of zus, teleurgesteld worden door een rolmodel, huiselijk geweld, vreemdgaan, niet geloofd worden terwijl ze de waarheid spreekt.
- Onrecht en ontbering
Emotionele trauma’s die onder deze categorie vallen, hebben te maken met ongelijkheid en verschillen tussen (groepen) mensen.
Omdat de oorzaak buiten de held zelf ligt, buiten haar eigen controle, leidt deze wond meestal eerder naar ontgoocheling en bitterheid dan naar zelfverwijt.
Het onrecht zorgt ervoor dat een bepaalde behoefte niet wordt vervuld, waardoor je hoofdpersoon geneigd zal zijn om de situatie recht te zetten, zelfs als dit betekent dat een andere behoefte daarvoor moet worden opgeofferd.
Voorbeelden van wonden:
Machtsmisbruik, gepest worden, gedwongen worden een duister geheim te bewaren, zwerver worden, in armoede leven, discriminatie of vooroordelen ervaren.
- Specifieke wonden m.b.t. de kindertijd
Van alle typen wonden zorgen de wonden die worden veroorzaakt tijdens de kindertijd voor de meeste schade. De reden hiervoor is dat een kind nog niet heeft geleerd hoe ze zichzelf kan beschermen door emotionele barrières op te trekken. Ze heeft niet de ervaring of volwassenheid om te begrijpen wat er precies gebeurt.
Soms komt de realisatie wat haar is aangedaan pas veel later. Dit verraad zal nog dieper worden gevoeld als de wond werd toegebracht door een opvoerder of naast familielid. Ook is de kans groot dat het een negatieve invloed heeft op de manier waarop ze als volwassene omgaat met het aangaan van relaties.
Voorbeelden van wonden:
In de steek gelaten worden door een ouder, worden opgevoed door een verslaafde, een sekte of juist overbezorgde ouders, opgroeien in de pleegzorg, ouders die een van hun kinderen voortrokken, een gewelddadige opvoeder.
- Traumatische gebeurtenissen
Traumatische gebeurtenissen hebben vaak een element van willekeurigheid in zich, waardoor het voor je held vrijwel onmogelijk is om zich er mentaal of fysiek op voor te bereiden.
Door de schok die de gebeurtenis teweegbrengt, blijft ze achter met vragen als: waarom is dit gebeurd, waarom is dit juist mij overkomen, hoe kan de wereld zo wreed zijn? Ze twijfelt of ze wel goed heeft gehandeld, geeft zichzelf de schuld voor deze slechte uitkomst omdat haar reactie beter, sneller, doortastender had kunnen zijn.
Een dergelijke emotionele wond kan leiden tot PTSS (posttraumatische stressstoornis), met als gevolg symptomen als nachtmerries, slaapproblemen, schuldgevoelens, depressie en zelfverwijt. Misschien isoleert ze zichzelf en heeft ze geen interesse meer in haar passies en hobby’s, of herbeleeft ze de gebeurtenis keer op keer, waardoor ze in een constant gespannen staat leeft.
Hoe de PTSS zich uit en of ze ooit van deze symptomen afkomt, hangt sterk af van het personage. Als auteur is het daarom belangrijk om haar zo goed mogelijk te begrijpen.
Voorbeelden van wonden:
Een huisbrand, de scheiding van haar ouders of zelf scheiden, een terroristische aanslag, de dood van haar kind, gemarteld worden, een kind opgeven voor adoptie, een miskraam, iemand zien doodgaan.
Deel het met ons in de besloten Facebookgroep van BackWords.
