Beginnen met schrijven:
10 tips om je uitstelgedrag te lijf te gaan
Uitstelgedrag, we hebben er allemaal wel eens last van. Gelukkig is dat in veel gevallen helemaal niet zo erg. Het wordt pas problematisch als van uitstel afstel komt en dat boek dat je zo graag wilt schrijven er daardoor niet komt.
In deze blog 10 tips om je uitstelgedrag de baas te worden en eindelijk (weer) meters te maken met je verhaal.
Waarom stel je het schrijven uit?
In je hoofd klinkt het zo mooi: na jaren van dromen schrijf je een boek waar je trots op bent. Een boek waar jouw eigen naam op staat. Het is een wens die je al zo lang koestert, maar tot nu toe is het er nog niet van gekomen. Waarom eigenlijk niet?
Of misschien ben je ooit wel begonnen, maar liep je vast en heb je je verhaal sindsdien genegeerd.
Bij uitstelgedrag is er eigenlijk altijd een achterliggende reden. Vraag jezelf dus af: waar komt mijn uitstelgedrag vandaan? Enkele mogelijkheden zijn:
- Onzekerheid: ben ik wel goed genoeg?
- Motivatie: wil ik hier wel echt een prioriteit van maken?
- Faalangst: wat als mijn verhaal door anderen wordt afgekraakt?
- Writer’s block: vind ik schrijven nog wel leuk genoeg nu ik vastgelopen ben?
- Overweldiging: hoe schrijf ik in hemelsnaam een volledig boek?
- Perfectionisme: hoe kan ik verder als ik niet exact weet hoe?
- Prioriteiten stellen: hoe kan ik tijd vrijmaken om te schrijven?
Wat uitstelgedrag zo vervelend maakt, is dat je jezelf schuldig voelt. Je had je voorgenomen om vandaag tijd te besteden aan je verhaal, al was het maar een half uurtje, en toch is het niet gelukt. Alweer niet.
We willen zo graag vorderingen maken, zodat we trots op onszelf kunnen zijn.
Helaas voor ons vergt schrijven creativiteit en denkkracht. En dat zijn precies dingen waar uitstelgedrag een slechte invloed op heeft. De stress die het geeft doordat je het gevoel hebt jezelf teleur te stellen, is nou niet echt bevorderlijk voor je creatieve geest.
Schrijven leek nog zo leuk toen je er met goede moed aan begon. Eindelijk ging je aan de slag met je grote droom. Maar toen liep je vast en had je geen idee meer hoe je verder moest. Door het gebrek aan plezier had je ook geen zin meer om er nog tijd voor vrij te maken.
Je wist ergens wel dat het een fase was, dat een verhaal soms even moet sudderen voordat je verder kan. Maar prettig was anders.
Of misschien heb je wel meegedaan aan een schrijfwedstrijd en heb je niet gewonnen. Je stuurde je manuscript zelfs al op naar een uitgever, maar het werd afgewezen.
We maken genoeg tegenslagen mee die bewust of onbewust tot uitstelgedrag leiden. Ben je daar helemaal klaar mee? Ga dan snel aan de slag met onderstaande 10 tips.
10 tips om je uitstelgedrag te lijf te gaan:
- Zorg voor een goede voorbereiding
- Zet alles alvast klaar om te beginnen met schrijven: verzamel je aantekeningen, open je Worddocument, herlees wat je de laatste keer hebt geschreven.
Denk ook van tevoren alvast na over de vraag met welk gedeelte van het schrijfproces en/of je verhaal je aan de slag wilt: brainstormen, een specifieke scène, een personage beter leren kennen?
Schrijven hoeft niet alleen plaats te vinden als je daadwerkelijk achter je schrijftafel zit. In de douche, op de fiets of tijdens het koken kun je je fantasie alvast de vrije loop geven. Misschien raak je op je werk wel geïnspireerd door een grappige opmerking van een collega, verzin je tijdens je plaspauze een nieuwe hobby voor je hoofdpersoon of bedenk je al afwassend opeens een plottwist.
- Kleine stapjes tellen ook
Het kan een overweldigende gedachte zijn als je je bedenkt dat je een volledig boek aan het schrijven bent, met tienduizenden woorden. Als dat inderdaad invloed heeft op jouw uitstelgedrag, deel je schrijfproces dan op in kleinere stapjes.
Door kleinere doelen te stellen, maak je het schrijven van een verhaal zowel concreter als meer behapbaar. Van het voornemen “ik wil over drie maanden mijn boek afhebben” zou ik meer snel in de stress schieten dan van het doel “ik wil deze week hoofdstuk X schrijven”.
- Zorg dat je overzicht hebt op wat je wilt bereiken
Gebrek aan overzicht zorgt voor onrust en uitputting, wat vervolgens weer uitstelgedrag in de hand werkt.
Overzicht houden kan je ook helpen om aan de slag te gaan met die kleinere stapjes van de vorige tip. Misschien kom je er door een overzichtelijk karakterdossier aan te maken voor je belangrijkste personages achter dat je even was vergeten om een beroep voor iemand te bedenken. En door (in elk geval in grote lijnen) te plotten, weet je welke scènes er nog geschreven moeten worden.
Schrijf sowieso alle ideeën voor je verhaal op, hoe klein ze ook zijn of hoe groot de kans ook is dat je ze later niet gaat gebruiken. Zo stroomt je hoofd niet vol met alles wat je wilt onthouden en kun je je focussen op het onderdeel dat nu jouw aandacht nodig heeft.
- Voorkom afleiding
We kennen het allemaal, die smartphone die naar je buzzt of piept dat er alweer een melding is van WhatsApp, je e-mail of sociale media. Je wilt nog heel even dit of dat checken en voor je het weet is de tijd die je aan schrijven wilde besteden alweer voorbij.
Leg je telefoon daarom in een andere kamer of zet hem op stil/vliegtuigmodus. Focus je op één ding, namelijk je verhaal.
- Doe nuttige schrijfontwijkende dingen als je geen puf hebt om te schrijven
Ik schreef er al een aantal blogs over: nuttig schrijfontwijkend gedrag. Soms hebben we nu eenmaal geen energie om daadwerkelijk scènes op papier te zetten. Gelukkig zijn er genoeg alternatieven om ook met minder puf iets productiefs te doen voor je verhaal.
Je leest het eerste deel van drie blogs hier: 5 dingen die je kunt doen als je geen puf hebt om te schrijven
- Werk met een afgebakende tijd
Als je eenmaal zit, kan het alsnog verleidelijk zijn om jezelf te laten afleiden, zeker als je voor het eerst in tijden een paar uur voor jezelf hebt uitgetrokken. De druk om te presteren is groot, maar je concentreren is niet altijd makkelijk. Dat is niks om je voor te schamen.
Pak een kookwekker of het alarm op je telefoon erbij en zet deze op een X aantal minuten, bijvoorbeeld 20, 30 of 40. Spreek met jezelf af dat je gedurende deze tijd gaat schrijven en dat je daarna pauze verdient.
Wanneer je merkt dat je concentratie op begint te raken, kun je op de klok kijken om te zien over hoeveel minuten je afgebakende tijd om is. De wetenschap dat dit bijvoorbeeld nog slechts 10 minuten duurt, kan je net dat beetje extra moed geven om het nog iets langer vol te houden.
Ben je aan het eind van je vooraf gestelde tijd juist net lekker bezig, ga dan vooral door en neem pas pauze als je daar behoefte aan hebt.
- Ga in elk geval 10 minuten zitten, zelfs als je geen zin hebt
Klinkt zo’n afgebakende tijd van 20, 30 of 40 minuten je al als veel te lang? Ga dan in elk geval 10 minuten zitten, zelfs als je totaal geen zin hebt.
Wil je je tijd na die 10 minuten nog steeds liever aan iets anders besteden, dan ben je in elk geval verder dan je gisteren was.
- Besteed ’s ochtends al aandacht aan je verhaal
Zelf ben ik geen ochtendschrijver, maar voor notoire uitstellers kan het slim zijn om meteen na het opstaan aan de slag te gaan met de taak waartegen je het meest opziet, in dit geval: schrijven.
Doordat het je gelukt is om jezelf direct aan het begin van de dag te motiveren (zelfs al is het maar kort), kun je daarna met een voldaan gevoel terugkijken op je ochtend.
- Deel je plannen met anderen
Door hardop uit te spreken wat je van plan bent, geef je jezelf een stok achter de deur. Mensen zullen gaan vragen hoe het met je verhaal gaat (‘Is je boek al af?’) en dan wil je natuurlijk wel een antwoord willen geven waar je trots op bent.
Misschien nog beter is het om een schrijfmaatje te zoeken. Ik zei het al eerder in het kader van NaNoWriMo: gedeelde smart is halve smart. Gelijkgestemden snappen vaak net iets beter wat er in je omgaat wanneer je bent vastgelopen. Ze kunnen je aanmoedigen om niet op te geven.
Ook kunnen jullie samen een doel stellen, waardoor jullie elkaar vooruithelpen. Zo zijn twee van mijn voormalige cursisten inmiddels uitgegroeid tot schrijfmaatjes die ik dagelijks spreek.
Sowieso kan het in de schrijfwereld geen kwaad om te netwerken. De enige reden waardoor ik wist dat mijn huidige uitgever Hamley Books op zoek was naar een manuscript was dat ik een van hun auteurs al kende en zij mij daarvan op de hoogte bracht.
- Visualiseer hoe je je zal voelen als je stopt met uitstellen en aan de slag gaat
Wat zal het resultaat zijn waar je zo naar verlangt? Hoe zul je je voelen:
- Als je eindelijk bent begonnen aan je schrijfdroom?
- Om meters te hebben gemaakt en zo meer zelfvertrouwen te hebben gekregen met betrekking tot je eigen schrijfkwaliteiten?
- Om een verhaal (wellicht voor het eerst) helemaal af te schrijven?
- Om een manuscript te hebben dat klaar is om naar proeflezers of zelfs een uitgever te sturen?
Hopelijk kun je met bovenstaande tips vooruit om jouw uitstelgedrag de baas te worden. Weet ook: je hoeft het niet alleen te doen. Soms blijven we maar piekeren, omdat we denken dat we geen hulp mogen vragen bij het vinden van een oplossing. Niets in minder waar.
Een boek schrijven doe je namelijk sowieso nooit helemaal alleen. Schrijvers van wie hun verhalen worden gepubliceerd in elk geval niet. Zij hebben een uitgever, een redacteur en een corrector die hen stuk voor stuk helpen om de beste versie van hun boek te schrijven.
Gun jij jezelf ook een steuntje in de rug? Kijk dan of mijn online schrijfcursus iets voor jou is:
Creatief schrijven - In 16 weken van Writer's Block naar Blurb
👩💻 8 modules met theorie waarin je leert op welke zaken je tijdens het schrijven kunt letten; van personages, plots en perspectief tot spanning, stijl en tempo.
👩💻 25 werkboeken met inspirerende en uitdagende doe- en schrijfopdrachten die je helpen jouw verhaal stap voor stap vorm te geven.
👩💻 Persoonlijke feedback en tips bij de opdrachten die je inlevert.