Ontdek de (geheime) agenda
van je personages
Ontdek de (geheime) agenda van je personages
Onder de loep:
Chris Roerden - Don’t Murder Your Mystery
Waarom doen je personages wat ze doen? Waarom slaan ze, van alle keuzes die ze in hun leven kunnen maken, precies die ene weg in? Misschien komt het woord ‘motief’ nu in je op. Maar meestal is het meer dan dat.
In een van mijn favoriete boeken over schrijven, Don’t Murder Your Mystery, wijst auteur Chris Roerden op de (al dan niet geheime) agenda van je personages. In deze blog bekijken we hoe deze verschillende agenda’s kunnen bijdragen aan conflict en spanning, en hoe je ze kan openbaren.
Wat is de (geheime) agenda van je personages?
Misschien zou jij graag willen dat een van je verhalen wordt uitgegeven als een echt boek. Dit is een langgekoesterde droom, omdat het je prachtig lijkt als lezers uit het hele land kunnen genieten van jouw fantasie.
Om deze droom te verwezenlijken, heb je allereerst natuurlijk dat verhaal geschreven. Je bent wellicht van plan om proeflezers in te schakelen en na veel herschrijven stuur je het manuscript op naar je favoriete uitgeverij. Dit alles is jouw agenda.
Zoals elk personage heb jij namelijk:
- Een doel: iets wat je graag wil > bijvoorbeeld dat je boek wordt uitgegeven
- Een motief: een reden waarom je dit wil > je wilt je fantasie delen met lezers
- Een strategie: een manier waarop je dit hoopt te bereiken > schrijven, herschrijven, proeflezers, uitgeverijen benaderen, etc.
Deze agenda van je hoofdpersoon (het doel, het motief en de strategie) vormt vaak de basis van je verhaal. (Hoewel het stiekem natuurlijk over de innerlijke reis van je held gaat.) Misschien communiceren je personages openlijk over hun agenda’s, maar het kunnen ook stiekeme missies zijn die ze voorlopig liever voor zichzelf houden.
Toch is het belangrijk dat in elk geval in de richting van de lezer hints worden gegeven over wat iemand van plan is. Je zult (een deel van) deze agenda(‘s) moeten openbaren.
De agenda's van je personages openbaren
Pas als de lezer weet wat de (voor andere personages wellicht geheime) agenda van een personage is, kan er geanticipeerd worden op een mogelijk conflict. Er zijn verschillende manieren waarop je deze agenda’s kunt openbaren:
- Hun gedachten: door je personage hieraan te laten denken (wanneer het vertelperspectief bij dit personage ligt).
- Hun eigen dialogen: door je personage er iets over te laten zeggen tegen een ander personage.
- Andermans dialogen: door andere personages erover te laten praten.
- Hun gedrag: door je personage bepaalde acties te laten ondernemen waaruit blijkt of waarmee wordt gehint wat zijn/haar doel en/of strategie is.
Agenda's openbaren versus spanning bewaren
Misschien vraag je je af wat er overblijft van al die potentiële spanning in je verhaal als je van iedereen bekend zou maken wat hun doel, motief en strategie is. Chris Roerden heeft ook daar een nuttig advies voor:
‘[Ask yourself:] What part of each character’s agenda must I conceal for the time being?’
Oftewel: vraag je af welke informatie die anticipatie kan creëren (dat er iets spannends staat te gebeuren), maar vooral ook welke informatie je beter nog even geheim kunt houden zonder dat dat die anticipatie in de weg zit.
Agenda's zijn voer voor conflicten
Een boek zonder conflict bestaat bijna niet. Het is juist wat verhalen zo interessant maakt. Als je hoofdpersoon zonder tegenslagen haar doel zou bereiken, wordt het wel een erg kort avontuur. De (al dan niet geheime) agenda’s van je personages kunnen een bijdrage leveren aan het opwerpen van barrières.
Door elk personage een eigen agenda te geven, creëer je namelijk mogelijkheden tot conflict, want wat als de agenda van de hoofdpersoon en die van een ander personage tegenstrijdig zijn? Obstakels in een verhaal zijn altijd welkom, zelfs als het conflict er uiteindelijk niet komt. Alleen al de mogelijkheid dat er bonje kan ontstaan, is soms genoeg om spanning te creëren.
Of zoals Chris Roerden het zegt:
‘Without conflict there is neither progress nor setback; consequently, no scene.’
Hoe vaker je dus tegengestelde agenda’s aan je verhaal toevoegt, hoe meer conflicten (of de potentie tot het ontstaan van een conflict) er zullen zijn.
Kleine en grote agenda's
Wat je personages van plan zijn, wat hun agenda is, hoeft niet in elke scène groots en meeslepend te zijn. Het redden van de wereld is misschien het einddoel van je protagonist, maar tussendoor heeft ze vast ook wel eens andere prioriteiten.
Wie weet wil ze tussendoor even lekker een boek lezen om te ontspannen, maar verandert haar prioriteit wanneer ze die knappe buurman ziet langslopen op wie ze al zo lang een oogje heeft.
Niet elke agenda hoeft dus tot in den treure te worden beschreven en voltooid. Soms is een enkel zinnetje genoeg om de lezer te laten weten dat een obstakeltje voor je hoofdpersoon uit de weg is geruimd of dat de prioriteiten zo zijn veranderd dat die eerdere tegenvaller er niet meer toe doet.
Vergeet de agenda van je bijfiguren niet
Nadenken over de agenda van de protagonist en de antagonist zullen veel auteurs automatisch wel doen tijdens het brainstormen over verhaallijnen of het uitwerken van de personages.
Zoals we in deze blog over Don’t Murder Your Mystery echter al zagen, is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan de verlangens van de personages die een kleinere rol spelen. Zijzelf zien zichzelf namelijk als de hoofdpersoon van hun eigen leven. Wat zij graag willen, waarom ze dat willen en hoe ze dat hopen te bereiken, is voor hen dus superbelangrijk.
Chris Roerden verwoordt mooi waarom het slim is om de agenda’s van deze bijfiguren niet te vergeten:
‘Treating characters as if they have no wants and needs of their own robs their actions of purpose and direction.’
