9 typen antagonisten
De antagonist, oftewel de tegenspeler van de protagonist, de ‘slechterik’ die het lastig probeert te maken voor de hoofdpersoon om haar doel te bereiken. In de klassieke tegenstelling gaat het om een strijd tussen goed en kwaad. De antagonist is een obstakel dat uit de weg moet worden geruimd. Toch is niet elke antagonist hetzelfde.
Zo is de belangrijkste tegenstander bijvoorbeeld niet per se één specifiek persoon. Het kan net zo goed een groep zijn, de maatschappij als geheel of juist meerdere losse barrières. Of wat dacht je van een natuurkracht, een dier, een voormalige bondgenoot of een intern conflict?
In deze blog verdiepen we ons in 9 typen antagonisten.
Wat is een antagonist?
Meestal is de antagonist het belangrijkste obstakel voor de persoon door wiens ogen een verhaal wordt verteld: de protagonist of hoofdrolspeler. De lezer zal waarschijnlijk een beetje een hekel krijgen aan dit karakter, omdat de antagonist de held over wiens leven het verhaal gaat in de weg loopt onderweg naar haar doel.
Ben je benieuwd welke 9 rollen nog meer te onderscheiden zijn? Lees dan: 10 veelvoorkomende rollen voor personages
9 typen antagonisten
Een antagonist is vaak betrokken bij de grootste conflicten in een verhaal. Zij veroorzaakt belemmeringen voor de protagonist, zodat deze niet flierefluitend door het boek heen huppelt en moeiteloos krijgt wat ze wil.
Die conflicten kunnen ontstaan doordat de antagonist een doel heeft dat tegengesteld is aan dat van de protagonist: de ‘held’ wil A, de ‘slechterik’ wil B en die twee scenario’s gaan niet samen. Het kan ook zijn dat beide personages juist hetzelfde willen en ze elkaars directe concurrenten zijn.
Denk aan klassieke schurken als Lord Voldemort uit Harry Potter, President Snow en Het Capitool uit The Hunger Games en Darth Vader uit Star Wars. Dat niet alle antagonisten hetzelfde zijn, bewijzen onderstaande 9 typen.
Je antagonist beter leren kennen? Lees ook:
- De klassieke slechterik / schurk als antagonist
De klassieke antagonist is de slechterik, de belangrijkste tegenstander van de protagonist, de bad guy die wordt gezien als ‘het kwaad’. Het is de duidelijk aan te wijzen schurk die we van jongs af aan leren kennen in Disneyfilms. Dit personage heeft slechte intenties en het lijkt haar levensdoel om de hoofdpersoon te dwarsbomen.
Wil je je antagonist geloofwaardig houden? Zorg er dan wel voor dat je nadenkt over de motieven die je personage heeft voor dit kwaadaardige gedrag. Hoe is je slechterik in deze situatie terechtkomen waardoor zij het leuk vindt om andere mensen het leven zuur te maken? En waarom is dit zo belangrijk voor haar?
Hoewel het woord ‘schurk’ suggereert dat de klassieke antagonist in- en inslecht is, is een rond personage met zowel slechte als goede karaktereigenschappen meestal interessanter. Misschien is jouw antagonist wel een dierenvriend of verzorgt zij liefdevol haar oude omaatje?
Denk bij de klassieke antagonist aan de eerdergenoemde Lord Voldemort, President Snow, Darth Vader en Disney-schurken als Ursula (The Little Mermaid), Jafar (Aladdin) en Shere Khan (The Jungle Book).
- De alledaagse antagonist
Een antagonist hoeft niet altijd een regelrechte slechterik te zijn. Het kan ook een personage zijn dat (bedoeld of onbedoeld) conflicten veroorzaakt. Je protagonist wil A, je antagonist wil B en die twee situaties gaan niet samen = conflict. Zo simpel kan het zijn. Of ze willen beiden A, wat helaas onmogelijk is.
Dit type antagonist heeft niet per se slechte intenties, ze is slechts een obstakel geworden in het leven van de hoofdpersoon. Iets wat voor haarzelf misschien wel even irritant is als voor de protagonist. Wie weet ziet zij zelf jouw belangrijkste personage juist wel als iemand die in de weg staat bij het bereiken van haar eigen doel. Het is maar net vanuit wier gezichtspunt je jouw verhaal vertelt.
Denk bij het creëren van een alledaagse antagonist ook zeker aan hun wie, wat en waarom. Hoe zag hun leven eruit vóór ze verzeild raakten in jouw conflict? Wat zijn hun dromen, hun zwakten en hun angsten?
- De groep slechteriken / schurken als antagonist
De naam zegt het al: de antagonist hoeft niet per se één specifiek persoon te zijn, het kan ook een groep schurken zijn. Een klassiek voorbeeld is een vijandige stam, een volk of land waartegen oorlog wordt gevoerd.
Hedendaagser (en vaak voorkomend in high school-films) zijn een rivaliserende sportclub of een boosaardig vriend(inn)engroepje.
Denk aan de concurrerende zanggroepen in Pitch Perfect, de strijd tussen de mens en de Na’vi in de sciencefictionfilm Avatar of een oorlogsfilm zoals 1917.
- De maatschappij / autoriteit als antagonist
In het verlengde van de groep antagonisten ligt de maatschappij als vijand. Een autoriteit staat tussen de protagonist en haar belangrijkste doel. Het laat zien dat de mens soms nietig is wanneer er een grotere, totalitaire macht bestaat die de beslissingen neemt.
Misschien is deze antagonist slechts een irritant bureaucraatje dat voor vertraging zorgt, iemand die even wil laten blijken dat zij de baas is. Er kan ook sprake zijn van een klassiek verschil in klasse, waarbij een rijk meisje zeker niet verliefd mag worden op een arme arbeider (The Notebook).
Wellicht bepaalt het ene district, het Capitool, de regels en heeft zij alles in overvloed, terwijl de andere districten in armoede leven (The Hunger Games). Of de Republic of Gilead heeft bepaald dat vrouwen voortaan niets meer in te brengen hebben (The Handmaid’s Tale).
- Een natuurkracht als antagonist
De antagonist hoeft niet altijd een mens te zijn. Ook de natuur kan voor aardig wat rampen zorgen. Wat dacht je van een vreselijke storm met orkanen, een overstroming, een aardbeving, een meteorietinslag en/of een vulkaanuitbarsting?
In dit geval gaat het om een tegenstander die zonder enige achterliggende motivatie uitdagingen veroorzaakt voor de hoofdpersoon.
Denk aan Armageddon en alle andere apocalyptische films en boeken die er bestaan.
- De onmenselijke antagonist
Dat de antagonist niet per se een mens hoeft te zijn, betekent dat er naast een natuurkracht meerdere opties openliggen voor potentiële ‘slechteriken’: het kan een dier zijn, iets technologisch (robots of iets anders AI-achtigs) of een bovennatuurlijke kracht (een alien, demon of god). De mogelijkheden zijn zo groot als je eigen fantasie.
Denk aan Jaws, Jurassic Park, The Terminator en The Matrix.
- De bondgenoot-antagonist of antagonist-bondgenoot
Bij de bondgenoot-antagonist en de antagonist-bondgenoot wordt de bondgenoot een antagonist of de antagonist een bondgenoot. Oftewel: een vriend wordt een vijand of een vijand wordt een vriend.
Iemand met wie de protagonist zij aan zij streed om een gezamenlijk doel te bereiken, iemand die ze vertrouwde, laat een andere kant van zichzelf zien en krijgt een tegengesteld doel. Bij deze antagonist is het extra belangrijk om duidelijk te maken welke zwakten in hun karakter tot dit vreemde gedrag heeft geleid. Maak hun motief geloofwaardig. Waarom kiezen zij voor B terwijl de protagonist voor A kiest?
Bij de antagonist-bondgenoot komen de protagonist en antagonist tegen de verwachtingen in aan dezelfde kant van een conflict te staan. Wellicht hebben ze een gezamenlijke vijand tegenover wie ze besluiten hun krachten te bundelen.
- De held-antagonist
De held-antagonist is iemand die de protagonist dwarsboomt, maar daar een sympathiek motief voor heeft: zij wil bijvoorbeeld voor gerechtigheid zorgen, opkomen voor zwakkeren, de wereld redden of het kwaad dwarsbomen.
Als het verhaal vanuit haar perspectief geschreven zou zijn, zouden we haar de held noemen. Een held-antagonist kan ontstaan doordat je verhaal een anti-held(in) als protagonist heeft. Denk aan Walter White uit Breaking Bad. Strikt gezien is de Amerikaanse Drug Enforcement Administration (DEA) goed bezig door drugsorganisaties te bestrijden, alleen vormen ze daarmee wel een obstakel voor hoofdpersoon Mr. White.
Een andere mogelijkheid voor het ontstaan van een held-antagonist is dat dit personage ten onrechte denkt dat de protagonist iets op haar geweten heeft wat niet het geval is, of dat ze niet goed op de hoogte is van de plannen van de protagonist. Wie weet wil de protagonist wel persoon A redden, maar riskeert zij daarmee het einde der tijden, wat de held-antagonist een te groot risico vindt.
- De innerlijke saboteur als antagonist
Misschien wel de lastigste vijand om te verslaan, is de innerlijke saboteur. Deze intrinsieke kracht kan een personage volledig blokkeren, laten doorslaan en/of haar leven verwoesten.
De mogelijke oorzaken van een intern conflict zijn legio. Misschien heeft je hoofdpersoon een complex karakter waarbij zij bij het maken van haar keuzes heen en weer wordt geslingerd tussen het volgen van haar hart of toch haar hoofd.
Een innerlijke saboteur kan ook een zwakte zijn in haar karakter (zoals een verslaving of een andere zonde), of een trauma waarmee ze nog niet heeft leren omgaan. Wellicht gunt ze zichzelf geen gelukkig leven, omdat ze vindt dat ze dat – voor wat voor reden dan ook – niet verdient.
Pas bij dit type antagonist wel op dat je verhaal niet één grote opsomming van gedachten wordt, zonder veel interactie met anderen. Een manier om dat te voorkomen, is door dit type antagonist te combineren met een ander type. Laat de hoofdpersoon bijvoorbeeld eerst een zwakte in haar persoonlijkheid moeten overwinnen voordat ze de strijd kan aangaan met een klassieke slechterik.
Deel het in de besloten Facebookgroep van BackWords.
