Protagonist versus antagonist

Harry Potter versus Voldemort, Katniss Everdeen versus President Snow, de Smurfen versus Gargamel.

Bijna alle verhalen draaien om een conflict tussen twee of meer partijen. De hoofdpersoon wil iets bereiken, maar iets of iemand staat haar in de weg. Soms is dat een natuurkracht of de maatschappij, maar in veel gevallen is dat een ander personage.

In deze blog verdiepen we ons in deze klassieke rolverdeling: protagonist versus antagonist.

Wat is een protagonist?

De protagonist is de hoofdrolspeler van je verhaal, degene om wie het verhaal draait. Hoewel dit hoofdpersonage ook wel ‘de held’ wordt genoemd, zegt dit weinig over haar karakter. Een protagonist kan net zo goed een angsthaas zijn.

Meestal is het redelijk makkelijk om binnen een aantal hoofdstukken vast te stellen wie de hoofdpersoon of hoofdpersonen van een boek zijn. Soms zijn er meerdere protagonisten, bijvoorbeeld wanneer het ene hoofdstuk vanuit het perspectief van personage A en het andere hoofdstuk vanuit het perspectief van personage B wordt beschreven.

Omdat de protagonist dus veelal degene is door wiens ogen we het verhaal volgen, is zij meestal de ik-figuur of de hij/zij-figuur bij wie we het dichtst op de huid zitten.

Kan de protagonist de slechterik zijn?

Jazeker. Hoewel het niet heel veel voorkomt, kan ook een schurk de protagonist zijn. Denk aan Gru van Despicable Me (hoewel hij niet heel evil is), de Grinch van How the Grinch Stole Christmas of Dexter in de gelijknamige serie over een bloedspatpatroononderzoeker annex seriemoordenaar.

5 tips om een geloofwaardige protagonist te schrijven

Wil je dat jouw hoofdpersonage zich gedraagt op een manier die plausibel is voor je lezers? Dat ze iets van zichzelf in haar herkennen of dat ze in elk geval zullen meeleven met wat haar overkomt?

5 tips om een geloofwaardige protagonist te creëren:

Zorg dat je protagonist geen Mary Sue is.

Een Mary Sue is een hoofdpersoon die te perfect is – en het kan zowel een man als een vrouw zijn. Om je protagonist geloofwaardiger en menselijker te maken, is het verstandig om je protagonist niet te slim, te aardig, te heroïsch te laten zijn.

Je hoofdpersonages mogen best gebreken hebben en tegenslagen te verwerken krijgen. Graag zelfs! Dat maakt je verhaal vaak veel interessanter.

Lees ook de 7-delige blogreeks over zonden: Hoe heilig is jouw hoofdpersoon?

Maak van je protagonist een rond personage.

De protagonist is vrijwel altijd een rond personage, iemand van vlees en bloed met een kloppend achtergrondverhaal, complexe emoties, duidelijke beweegredenen en een genuanceerde persoonlijkheid.

Lees ook: Personages: rond versus plat en dynamisch versus statisch

Laat de protagonist een ontwikkeling doormaken.

Het is geen vereiste voor elk boek, maar een hoofdpersoon is vaak dynamisch: een personage dat verandert, een persoon die een ontwikkeling doormaakt gedurende het verhaal.

Lees ook: Character arc. Zo laat je je hoofdpersoon een geloofwaardige ontwikkeling doormaken

Geef je protagonist een doel.

Denk na over de status quo van je hoofdpersoon: hoe zag haar leven eruit voor jouw verhaal begon? Wat is haar grote verlangen? Kijk vervolgens naar je hoofdverhaallijn: wat is het dat je protagonist wil bereiken, welk doel heeft zij voor ogen waarvoor ze haar comfortabele leventje juist nu opgeeft?

Lees ook: Hoe maak je een karakterprofiel?

Denk na over de achterliggende motivatie van je protagonist.

Motivatie is de reden die een personage heeft om bepaald gedrag te vertonen gedurende een scène of je verhaal. Deze reden doet een lezer begrijpen waarom personage A voor actie Y kiest en personage B voor actie Z.

Het motief van een personage kan te maken hebben met een externe factor, zoals letterlijk willen overleven, maar ook met een interne factor, zoals liefde of de drang dat het goede het kwade zal overwinnen.

Lees ook: Geloofwaardige personages: wat motiveert hen?

Wat is een antagonist?

De antagonist is de belangrijkste tegenstander van de hoofdpersoon, degene die de protagonist dwarsboomt bij het bereiken van haar doel.

De antagonist kan een persoon zijn, maar ook een natuurkracht, de maatschappij of een innerlijk conflict. Vaak ervaart de hoofdpersoon de antagonist als ‘de slechterik’ door wie of door wat zij obstakels moet overwinnen.

Kan de antagonist een good guy zijn?

Een echte held zal de antagonist waarschijnlijk niet snel zijn, maar het label ‘schurk’ is ook niet altijd van toepassing. Ook een antagonist heeft mooie karaktereigenschappen. Bovendien is zij vanuit haar eigen perspectief waarschijnlijk ook niet de bad guy. Haar doel conflicteert simpelweg met dat van de protagonist.

Wellicht heeft de antagonist een slechte jeugd gehad, vol trauma’s die nog doorwerken in haar huidige gedrag. Misschien heeft ze een sympathiek motief voor het willen bereiken van haar eigen doel.

5 tips om een geloofwaardige antagonist te schrijven

Wil je dat jouw antagonist zich gedraagt op een manier die plausibel is voor je lezers? Dat ze het misschien niet eens zijn met haar gedrag, maar dat ze in elk geval begrijpen waarom deze schurk al die moeite doet om de protagonist te dwarsbomen?

5 tips om een geloofwaardige antagonist te creëren:

Zorg dat je antagonist niet 100% evil is.

Een slechterik die perfect slecht is, is natuurlijk een optie, maar veel interessanter is het waarschijnlijk als dat juist niet het geval is. In welke opzichten is de veronderstelde schurk juist (moreel / fysiek / sociaal / mentaal) beter dan de hoofdpersoon? Bezit zij bijvoorbeeld deugden die nooit van toepassing zullen zijn op de protagonist?

Maak de bad guy ook niet een te sterke of juist te zwakke tegenstander voor je held. Wanneer al van tevoren duidelijk is dat de een of de ander de strijd gaat winnen, is de lol eraf. Zorg dat ze aan elkaar gewaagd zijn.

Lees ook de 7-delige blogreeks over deugden: Hoe akelig is jouw antagonist?

Maak van je antagonist een rond personage.

Ook een goede antagonist is meestal een rond personage. Je wilt als auteur immers geen plat karikatuur neerzetten zonder diepgang.

Lees ook: Personages: rond versus plat en dynamisch versus statisch

Geef je antagonist een achtergrondverhaal.

Als het goed is, is het achtergrondverhaal van jouw protagonist bij jou als auteur bekend. Je weet precies hoe haar levensverhaal eruitziet. Maar heb je ook nagedacht over de backstory van je antagonist?

Backstory zijn alle gebeurtenissen die chronologisch gezien voorafgingen aan het verhaal dat je met jouw boek wilt vertellen. Zet voor jezelf op papier hoe het leven van je antagonist eruitzag voordat zij besloot om de protagonist te gaan dwarsbomen.

Lees ook: Hoe verwerk je op een subtiele manier backstory in je verhaal?

Denk na over de achterliggende motivatie van je antagonist.

Vraag jezelf af: waarom werkt deze antagonist mijn protagonist tegen? Wat zijn haar beweegredenen? Zijn hun doelen tegenstrijdig of willen ze juist hetzelfde waardoor ze elkaar in de weg zitten?

Zorg ervoor dat de lezer begrijpt waarom personage A voor actie Y kiest en personage B voor actie Z. Misschien blijkt de motivatie van de antagonist zelfs wel sympathieker dan de motivatie van de hoofdpersoon. Bijvoorbeeld als zij alles doet voor haar familie in tegenstelling tot de protagonist, die vooral voor zichzelf bezig is.

Lees ook: Geloofwaardige personages: wat motiveert hen?

Kies niet altijd de meest voor de hand liggende antagonist.

Heb je geen zin in een klassieke good-versus-evil-strijd? Kies dan niet voor een conflict dat om mens versus mens draait, maar bijvoorbeeld om mens versus natuur, zichzelf, technologie of het bovennatuurlijke.

Lees ook: Welke 7 typen conflicten kunnen we onderscheiden in verhalen?

Wie zijn jouw favoriete protagonist en antagonist? Waarom hebben zij indruk op je gemaakt?

Deel het in de besloten Facebookgroep van BackWords.