De waarheid komt altijd
boven water
Universele thema's - deel 4
In deze blogreeks over universele thema’s komen aan bod:
Deel 1: 5 populaire universele thema’s in verhalen
Deel 2: Het goede wint (uiteindelijk) van het kwade
Deel 3: Dromen komen uit
Deel 4: De waarheid komt altijd boven water
Deel 5: Geef niet op / de aanhouder wint
Deel 6: Liefde overwint alles
Deel 7: Volwassen worden / coming of age
[…TBA…]
In deze blogreeks nemen we een aantal van deze veelgebruikte thema’s en spreuken onder de loep. Met in het vierde deel het thema: de waarheid komt altijd boven water.
Een leugentje om bestwil
Waarom vertellen we niet altijd de waarheid? Soms willen we een ander niet onnodig kwetsen of we zijn bang dat de feiten ons imago schaden. Een leugentje om bestwil, daar ziet toch niemand kwaad in?
Denk aan: ‘Wat is je baby schattig’ (terwijl je nog nooit zo’n verfrommeld gezichtje hebt gezien), ‘Die nieuwe haarkleur staat je fantastisch’ (terwijl je de vorige beter vond) of: ‘Wat een mooie tekening heb je gemaakt’ (terwijl je geen idee hebt wat het moet voorstellen).
Zoals wij zelf onze redenen hebben om soepel om te gaan met de waarheid, zo zullen ook jouw personages hun eigen motieven hebben. Ga dus voor jezelf na: waarom liegt mijn personage?
Soorten leugens
Waar ligt de grens als het om leugens gaat? Kan iemand complimenteren ondanks een lelijk shirtje WEL, maar zeggen dat je een pakketje niet hebt ontvangen terwijl dat wel zo is, NIET?
Is het een hellend vlak, waarbij een personage dat gewend is om kleine leugentjes te verspreiden ook makkelijker overgaat tot een grotere leugen?
Bepaal hoe je personages denken over bijvoorbeeld:
- Dingen uit hun duim zuigen die nooit gebeurd zijn
- Een anekdote van iemand anders gebruiken
- De waarheid verdraaien zodat ze er zelf positiever uit komen
- Belangrijke informatie achterhouden, zoals bij fraude of overspel
De waarheid komt altijd boven water
Het universele thema waar het bij al die leugens om gaat, is: de waarheid komt altijd boven water. Hoe goed een personage ook is in liegen en bedriegen, de kans is groot dat onwaarheden uiteindelijk aan het licht komen.
We zeggen niet voor niets: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt ze wel.
Het mooie is wel dat je dit gegeven kunt gebruiken om spanning op te bouwen in je verhaal. Want wanneer komt de waarheid uit, of heeft jouw hoofdpersoon geluk en is zij de uitzondering die ermee wegkomt?
Komt de waarheid vrijwillig of per ongeluk uit?
Mocht je dit universele thema willen toepassen, dan kun je dit op veel verschillende manieren doen. Begint een leugen bijvoorbeeld aan je personage te knagen? Kan zij het niet meer aan dat ze al die tijd met een geheim rondloopt en haar geliefden voor de gek houdt?
Verspreekt zijzelf zich, of doet iemand anders die de waarheid weet dat?
Een mooi voorbeeld hiervan vind ik de aflevering ‘Pangs’ van Buffy the Vampire Slayer, waarbij al Buffy’s vrienden weten dat haar ex Angel in de stad is, maar zij niet. Aan het eind van de aflevering zitten ze aan tafel te eten en na te praten over het zojuist geleverde gevecht.
Willow: ‘But at least we all worked together. It was like old times.’
Xander: ‘Yeah, especially with Angel being here and everything… Oops!’
Met daarna de fantastische blikken richting Buffy.
Ook kan het natuurlijk zijn dat je personage vergeten is aan wie ze welk leugentje heeft verteld. Of wat dacht je van al onze huidige technieken, zoals een DNA-match die bewijst dat iemand op een plek is geweest waarvan zij beweerde dat dit niet zo was.
Kortom: genoeg mogelijkheden om door de mand te vallen.
Had ik maar gelogen
Heeft jouw hoofdpersoon eerlijkheid hoog in het vaandel staan vanwege het gezegde ‘eerlijk duurt het langst’? Of gelooft zij in wat de Engelsen zo mooi zeggen: the truth will set you free?
Wellicht besluit jouw personage in dat geval om uit zichzelf op te biechten dat ze niet altijd de waarheid heeft verteld. Of ze is open over privézaken die niemand anders per se hoeft te weten. Misschien heeft ze iets slechts gehoord over de nieuwe geliefde van haar beste vriendin en twijfelt ze of ze dit aan haar moet vertellen.
Alleen, wat als zij later spijt van krijgt van haar openheid? Wat als deze bekentenis de situatie alleen maar heeft verergerd? Hoe gaat ze daarmee om?
De waarheid komt NIET ALTIJD boven water
Natuurlijk kun je er ook voor kiezen om de waarheid helemaal niet boven tafel te laten komen. Niet alle moorden worden opgelost, niet alle geheimen worden doorverteld.
Bedenk voor jezelf welk effect dit heeft op je personages en het verloop van het verhaal.
Boek- en filmvoorbeelden over leugens, waarheid en eerlijkheid
De voorbeelden van boeken en films waarin dit universele thema een rol speelt zijn legio:
- Hitch: Hitch helpt zijn cliënten een relatie te krijgen met de dame van hun dromen
- She’s All That: Zach gaat de uitdaging aan met zijn vriend om de onpopulaire Laney Boggs mee te nemen naar het eindbal en haar om te toveren tot koningin van het bal
- Liar Liar: een jongetje wenst dat zijn vader geen leugens meer kan vertellen
- Jerry Maguire: een sportagent raakt zijn baan kwijt omdat hij besluit voortaan wat eerlijker te zijn
Laten we afsluiten met een doordenkertje:
Fiction is the truth inside the lie ~ Stephen King
In het volgende deel van deze blogreeks gaan we dieper in op het universele thema ‘geef niet op / de aanhouder wint‘.
Deel het in de besloten Facebookgroep van BackWords.
