De druk opvoeren:

Het tikkende klok-scenario /
Ticking clock scenario

Narratieve technieken - deel 7

In deze blogreeks over narratieve technieken komen aan bod:

Deel 1: Het begin ~ Ab ovo, in medias res of post rem
Deel 2: Tijd voor actie ~ De MacGuffin
Deel 3: Hints geven ~ Voorafschaduwing / Foreshadowing
Deel 4: Een dwaalspoor ~ De rode haring / red herring
Deel 5: Relevantie ~ Wet van Tsjechov / Chekhov’s Gun
Deel 6: Spanning ~ Leapfrogging in combinatie met cliffhangers
Deel 7: De druk opvoeren ~ Het tikkende klok-scenario / Ticking clock scenario
Deel 8: Het einde ~ Deus ex machina en eucatastrophe
Deel 9: Herkenbaarheid met een twist ~ Je laten inspireren door tropes

Het idee voor je verhaal is er. Je weet welke ontwikkelingen en avonturen je personages zullen meemaken. Maar hoe ga je deze informatie tijdens je verhaal weergeven? In welke volgorde vertel je het aan de lezer en welke narratieve technieken gebruik je om het geheel nog beter tot zijn recht te laten komen?

Misschien wil je wel spanning opbouwen door middel van cliffhangers, foreshadowing of het tikkende klok-scenario. Of je bent iemand die graag speelt met het al dan niet waarmaken van de verwachtingen van de lezers.

In deze blogreeks nemen we een aantal plottechnieken onder de loep. Welk effect kan het inzetten van deze technieken hebben op de lezer en zijn er ook technieken die je juist beter kunt vermijden?

Het tikkende klok-scenario

Stel: je hoofdpersoon heeft een droom, iets wat zij altijd nog eens wil doen in het leven. Maar ja, daar heeft ze deze week helaas even geen tijd voor en deze maand eigenlijk ook niet. Jaren gaan voorbij waarin ze geen stappen onderneemt om iets met dit verlangen te doen.

Totdat er een tijdslimiet aan haar situatie wordt toegevoegd. Misschien wil ze wel schrijfster worden en houdt haar favoriete uitgeverij een eenmalige wedstrijd waarvan de hoofdprijs een gepubliceerd boek is. Nu moet ze wel doorschrijven aan haar manuscript, anders mist ze de deadline!

Urgentie creëren

Het tikkende klok-scenario is natuurlijk begonnen als een letterlijk tikkende klok: een bom die op het punt stond om af te gaan, maar nog net op tijd door de hoofdpersoon onschadelijk werd gemaakt. Om deze reden wordt de plottechniek vaak gelinkt aan thrillers en andere spannende genres.

Zoals je in bovenstaand voorbeeld echter zag, kun je zo’n tikkende klok inzetten voor alle mogelijke genres. Spanningsmomenten kunnen immers ook voorkomen in romans of fantasyboeken.

Naast het opvoeren van de spanning creëert een tikkende klok iets dat misschien nog wel belangrijker is: urgentie. Een tijdslimiet dwingt de hoofdpersoon om tot actie over te gaan. Het geeft haar een reden om vooruit te bewegen, zelfs als ze dat stiekem supereng vindt.

In andere woorden: een ultimatum of deadline (een snel naderende datum waarop iets staat te gebeuren) voor de protagonist óf de antagonist zorgt ervoor dat er druk achter de voortgang van het plot komt te staan.

Een taak die normaal gesproken misschien best gemakkelijk is om op te lossen, kan onder tijdsdruk een onmogelijke opgave lijken. Stress slaat toe, zal het plan van de held of de slechterik op tijd slagen?

Hoe kun je de druk opvoeren?

Er zijn natuurlijk oneindig veel mogelijkheden om tijdsdruk toe te voegen aan je verhalen. Enkele voorbeelden:

Een executiedatum
Een daadwerkelijke tijdbom
De dag waarop iemand 18 wordt
Een vliegtuig dat gehaald moet worden
Een deadline om te solliciteren voor je droombaan
De datum waarop een meteoriet de aarde zal raken
1 punt achterstaan met nog maar 5 minuten te spelen
Een deadline om mee te doen of te kwalificeren voor een wedstrijd
Het moment waarop iemand teruggebeamd zal worden naar haar eigen wereld
Een tijdslimiet waarbinnen losgeld moet worden betaald om het leven van een geliefde te redden

Wat als het misgaat?

Denk bij het opvoeren van de druk en het kiezen van tijdslimieten ook aan de consequenties van het al dan niet halen van die deadline. Wat gebeurt er als de hoofdpersoon te laat reageert of faalt? Waarom is dit een scenario dat zij niet zal willen meemaken?

Zorg er niet alleen voor dat er veel op het spel staat, maar maak de obstakels om het ultimatum te halen ook groter naarmate de deadline nadert. Er vlak voor het inchecken voor een vlucht achter komen dat je je tandenborstel bent vergeten is nu eenmaal minder erg dan het kwijt zijn van je paspoort.

Overweeg om je hoofdpersoon niet al te zeker te laten zijn van zichzelf. Laat haar twijfelen aan de goede afloop, zorg dat ze zich bedreigd voelt door de ticking clock.

Vergeet ook niet dat een tijdslimiet zowel van toepassing kan zijn op het gehele boek als juist op een enkele scène. Wees dus zo creatief als je zelf wilt. 😊

Maak jij graag gebruik van tikkende klokken? Zo ja, op wat voor manier(en) heb je de druk voor je hoofdpersonages al eens opgevoerd?

Deel het in de besloten Facebookgroep van BackWords.

In het volgende deel van deze blogreeks over narratieve technieken: Deus ex machina en eucatastrophe!